Apr 3, 2008

هفت سفارش جبرئیل به پیامبراکرم(ص)

مولانا غلام حیدر فاروقی امام جمعه اهل سنت بیرجند

حضرت جبرئیل علیه السلام به پیامبر اکرم (ص) هفت سفارش کرد. حدیثی است بسیار پر محتوا و جامع که درسهای بسیار مهمی به تک تک مسلمانان می آموزد.

عن جابر بن عبدالله الانصار (رض ) عن النبی (ص ) انه قال: ما زال یوصینی جبرئیل بالجار حتی ظننت انه یجعله و ارثا و ما زال یوصینی بالنساء حتی ظننت انه سیحرم طلاقهن و ما زال یوصینی بالمملوکین حتی ظننت انه یجعل لهم وقتا یعتقون فیه و ما زال یوصینی بالسواک حتی ظننت انه فریضة و ما زال یوصینی بالصلاة فی الجماعة حتی ظننت انه لا یقبل الله تعالی صلاة الا فی الجماعة و ما زال یوصینی بقیام اللیل حتی ظننت انه لا نوم باللیل و ما زال یوصینی بذکر الله حتی ظننت انه لا ینفع قول الا به) جبرئیل (ع) آنقدر در مورد همسایه به من سفارش می کرد که من فکر کردم همسایه از همسایه ارث می برد، و در مورد زنان آنقدر سفارش می کرد که من فکر کردم ممکن است، طلاق زنان حرام بشود. و در مورد بردگان آنقدر سفارش می کرد، که من فکر کردم روزی فرا خواهد رسید که تمام بردگان آزاد خواهند شد. و در مورد مسواک زدن آنقدر سفارش می کرد، که من فکر کردم ممکن است مسواک زدن فرض شود. و در مورد نماز با جماعت آنقدر سفارش می کرد، که فکر کردم خداوند متعال ممکن است، نماز بدون جماعت را هرگز قبول نکند. و در مورد نماز شب، آنقدر سفارش می کرد، که من فکر کردم کسی حق ندارد، شب را بخوابد. و در مورد ذکر و یاد خدا، آنقدر جبرئیل سفارش می کرد، که من فکر کردم که هیچ سخنی غیر از یاد خدا سودمند نخواهد بود.

سفارش اول: در رابطه با حق و حقوقی همسایه است که بر گردن همسایه دارد. در روایتی دیگر پیامبر خدا می فرمایند: (من کان یومن بالله و الیوم الاخر فلیکرم جاره و در روایتی فلیخن الی جاره) کسی که به خدا و روز قیامت ایمان دارد. باید مهمانش را اکرام کند. و به مهمانش احسان کند.

احسان کردن به مهمان جنبه های مختلفی دارد. اگر همسایه نیاز به کمک دارد، باید به او کمک کند. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: (لیس المومن الذی یشبع و جاره جائع) مومن کامل نیست، کسی که خودش سیر بخورد در حالی که همسایه اش گرسنه باشد.

یا وقتی که بیمار می شود به عیادتش برود، و وقتی با او صحبت می کند، با نرمی با او صحبت کند، و اگر مصیبتی به او برسد ، با او هم دردی کند و به او تسلیت بگوید. و اگر شادی دارد به او تبریک و تهنیت بگوید. و او را به آن چه که سبب خیر دنیا و آخرتش است، راهنمایی کند. در صدد عیب جویی او نباشد، و از لغزشهای او چشم پوشی کند.

مواردی که بیان شد، همه اینها احسان به همسایه یا اکرام به همسایه است .

روزی پیامبر خدا (ص) سه مرتبه سوگند یاد کردند (و الله لا یومن و الله لا یومن، فقیل له من هو یا رسول الله؟ فقال: الذی لایامن جاره بوائقة) بخدا سوگند که ایمان ندارد! سوال شد چه کسی ایمان ندارد یا رسول الله؟ فرمودند کسی که همسایه او از شر و اذیت او در امان نباشد.

شخصی نزد رسول خدا (ص) آمد و سوال کرد (قال: یا رسول الله! ان فلانة تکثر من صلاتها و صدقتها و صیامها غیر انها توذی جیرانها بلسانها قال هی فی النار) زنی است که روزه های نافله زیادی می گیرد و نمازهای نافله زیادی می خواند و صدقات زیادی در راه خدا می دهد. اما یک خصلت بد در او وجود دارد و آن اینکه همسایه هایش را با زبانش اذیت می کند. همسایه ها از زبان او در امان نیستند. پیامبر خدا (ص) فرمودند: این نمازها و روزه ها و صدقات او سبب نجات او نمی شوند، تا زمانی که اخلاق زشتش را ترک نکند! یعنی اذیت کردن به همسایه ها را داشته باشد. و اگر توبه نکند به جهنم می رود.

(المسلم من سلم المسلمون من لسانه یده ) مسلمان کسی است که مسلمانان دیگر از دست و زبان او در امان باشند.

ما چند نوع همسایه داریم. اول: همسایه ای که یک حق بر گردن ما دارد و آن همسایه مشرک و کافر است. دوم: همسایه مسلمان است، که او دو حق بر گردن ما دارد، یکی حق همسایه گری و دوم، حق اخوت اسلامی. که ایثار و فداکاری و همه جزء اخوت اسلامی است. سوم: همسایه ای که سه حق بر ما دارد. و آن همسایه مسلمان و خویشاوند است، یکی حق همسایه گری دارد، دوم حق اخوت اسلامی دارد، و سوم حق صله رحم دارد. و فرمودند: (قال اثنان لا ینظر الله الیهما یوم القیامة قاطع رحم و جار سوء) دو نفرند که در روز قیامت خدا هیچ توجهی به آنها نمی کند. اول: انسانی که با خویشاوندانش قطع رابطه و قهر کند آن هم بخاطر مسایل دنیوی و پیش پا افتاده. دوم: همسایه بد.

همسایه بر همسایه حق بسیاری دارد (قال من کان یومن بالله و بالیوم الاخر فلا یوذی جاره) کسی که به خدا و روز قیامت ایمان دارد. نباید همسایه اش را اذیت کند. رسول خدا (ص) به حضرت ابوذر غفاری فرمودند: (اذا طبخت مرقة فاکثر ماءها و تعاهد جیرانک) ای ابوذر هرگاه خواستی غذایی بپزی، کمی آبش را بیشتر کن و همسایه ات را هم در این غذا شریک کن.

سفارش دوم حضرت جبرئیل به پیامبراکرم(ص) در رابطا با زنها است. هم زنها بر گردن مردها حق و حقوقی دارند و هم مردها بر زنها حق و حقوقی دارند.

پیامبر خدا(ص) فرمودند: (ان لکم من نسائکم حقا و لنسائکم علیکم حقا) همانا زنها بر مردها حق و حقوقی دارند و هم مردها بر زنها حق و حقوقی دارند. اما (الرجال قوامون علی النساء) فقط مردها رئیس خانه هستند، مردها باید تصمیم بگیرند و زنان باید در برابر تصمیم آنان وقتی که بر خلاف شرع نباشد باید مطیع باشند. و یا در آیه دیگر قرآن خداوند می فرماید: زنها برای شما مردان به منزله لباس هستند، مردها و زنان را نسبت به یکدیگر به لباس تشبیه می کند. چون هم مرد باید حافظ اسرار زن و خانواده اش باشد و هم زن باید حافظ اسرار خانواده و شوهرش باشد. همانطور که لباس تن انسان را می پوشاند هر دوی آنها به منزله لباس هستند، یعنی باید پرده پوش یکدیگر باشند، و اسرار یکدیگر را فاش نکنند.

همان طور که لباس انسان را از سرما و گرما حفاظت می کند. زن و مرد هم باید در سختی ها و شادی ها، باید حامی و پشتیبان یکدیگر باشند. چه در حضور و چه در غیاب محافظ یکدیگر باشند و خدای ناکرده به یکدیگر خیانت نکنند.

پیامبر خدا(ص) می فرمایند: (الدنیا متاع و خیر متاعها المراة الصالحة) دنیا به منرله کلاهی است که انسان از آن بهره می گیرد و استفاده می کند و بهترین متاع دنیا ، زن صالح و شایسته است. زن صالح هم تعریفی دارد (قال خیر النساء امراة اذا نظرت الیها سرتک و اذا امرتها اطاعتک و اذا غبت عنها حفظتک فی مالک و نفسها) بهترین زن کسی است که وقتی شوهر از بیرون خسته وارد خانه که محل آرامش و مودت است و باید در کنار همسرش احساس آرامش پیدا کند وارد می شود. با یک نگاه مهر و شفقت بتواند آن خستگی را از تن مرد در بیاورد.

دومین نشانه زن صالح و شایسته این است که وقتی مرد دستوری می دهد و زن می داند که این دستور شوهر خلاف شرع نمی باشد باید اطاعت کند.

سومین نشانه زن صالح و شایسته این است که وقتی شوهر در خانه نیست زن باید امین مال شوهرش باشد و هم پاکدامنی اش را حفظ کند.

همچنین پیامبر (ص) می فرمایند: (قال من رزقه الله امراة صالحة فقد اعانه علی شطر دینه فلیتق الله فی الشطر الثانی) اگر خداوند به یک مردی زن صالحه ای نصیب کرد که اوصافش چنین است (اذا صلت المراة خمسها و حصنت فرجها و اطاعت بعلها دخلت من الی ابواب الجنة شاءت) یعنی هرگاه زن نمازهای پیجگانه اش را اداء کند و روزه اش را بگیرد و پاکدامنی اش را حفظ کند و از دستورات شرعی شوهرش اطاعت کند در روز قیامت به این زن گفته می شود از هر دری از درهای بهشت که می خواهی داخل بهشت شو!؛

و در جایی دیگر می فرمایند: (احسن النساء برکة احسنهن وجها و ارخصهن مهراً) بهترین زنان از نظر برکت، زنی است که از لحاظ زیبایی از همه زیباتر اما مهر آن از همه کمتر باشد.

متاسفانه امروزه شاهدیم که در مورد مهریه چه خلافهایی انجام می شود. زنان مانند کالایی شدند که هر روز به نرخ آنان افزوده می شود. که پارسال اینقدر بوده امسال باید اینقدر باشد. و این یعنی انداختن سنگ جلوی پای جوانان است. و جوانان هم وقتی می بینند که مهرها سنگین است و خرج و مخارج عروسی سنگین است. تمایلی به ازدواج کردن پیدا نمی کنند. جوانی که در اوج جوانی قرار دارد و باید تشکیل خانواده بدهد، با این مشکلات روبه رو می شود. مشخص است که میل به ازدواج پیدا نمی کند و از طرف دیگر نمی تواند خودش را کنترل کند لذا به فساد کشیده می شود.

دختر هم فرقی نمی کند، همین طور است وقتی در سن ازدواج قرار گرفت و خواستگاران هم به بهانه کمی مادیات و نداشتن ماشین و خانه رد می شوند! دختر هم در خانه می ماند و به فساد کشیده می شود.

یکی از علتهای فساد در جامعه، بالا بودن مهریه و خرجها و مخارج ازدواج است. زن صالحه باید تابع شریعت باشد.

اولین سوالی که در روز قیامت از زن می شود. در مورد نماز است.

دوم: اینکه آیا از شوهرش اطاعت کرده یا خیر! دلیل اختلاف بین زن و مردها امروزه همین است که زن، می خواهد رئیس باشد. و مرد هم که قانونا رئیس خانواده است می خواهد رئیس باشد. مشخص است که دو تا رئیس، با هم نمی سازند. همان طور که دو رئیس جمهور یا دو فرماندار در یک شهر با هم نمی سازند.

خداوند در زندگی فردی و اجتماعی قانون تعیین کرده، یکی باید رئیس باشد و بقیه باید مطیع و تابع او باشند. هر اداره یک رئیس دارد و الا نظم و قانون از هم می خورد.

لذا هر خانواده هم باید یک رئیس داشته باشد و آن را هم خدا تعیین کرده است. (الرجال قوامون علی النساء) این به این معنی نیست که بعضی از مردها از این مقام سوء استفاده کنند و هر ظلمی که دلشان بخواهد بر زن روا دارند.!

رئیس و سرپرست خانواده بودن، به این معنی است که تصمیم کلی و اجراء آن در خانه، باید با مرد باشد. زن تا زمانی که دلیلی قاطعی برای مخالفتش ندارد، نباید مخالفت کند و الا جز دعوا و ناراحتی چیز دیگر به دنبال نخواهد داشت.

پس زن باید در مواقعی که شوهرس دستور می دهد و دستورش خلاف شرع هم نباشد، باید از شوهرش اطاعت کند.

سومین سفارش جبرئیل به پیامبر اکرم(ص) در مورد بردگان بود. پیامبر می فرمایند: که جبرئیل آنقدر در مودر بردگان سفارش می کرد که من فکر کردم که برای آزادی بردگان وقتی تعیین خواهد شد که همه بردگان آزاد خواهند شد.

چهارمین سفارش جبرئیل در مورد مسواک زدن بود. حضرت عایشه صدیقه (رض) می فرماید: وقتی که پیامبر وارد خانه می شدند اولین کاری که می کردند مسواک می زدند بود. (قالت عائشه (رض ) ما زال النبی یذکر السواک حتی خشیت ان ینزل فیه القران) پیامبر خدا (ص) آنقدر در مورد مسواک زدن تاکید می کردند که فکر کردم ممکن است آیه ای در این مورد نازل شود! و فرمودند: (السواک مطهرة للفهم و مرضاة للرب) مسواک زدن هم دهان و دندان را تمیز می کند و هم موجب خشنودی خداوند می شود. و جان کندن را هم آسان می کند و و در بسیاری از موارد موجب پیروزی انسان گردیده!؛

نقل است که در یکی از جنگها مسلمانان سر یک نهر آبی نشسته بودند و وضوح می گرفتند و دندانهایشان را مسواک می زدند از طرف دیگر دشمن جاسوسی را فرستاده بود تا اوضاع مسلمانان را بررسی کند، زمانی که جاسوس دید که مسلمانان دارند با چوب دندانهایشان را تمیز می کنند، او فکر کرد که مسلمانان دارند دندانهایشان را تیز می کنند که با چنگ و دندان به جنگ دشمن بروند. فوراً برگشت و خبر برد که مسلمانان آنقدر عصبانی هستند که دارند دندانهایشان را برای ما تیز می کردند، که اگر یک وقتی شمشیرشان شکست ما را با دندانهایشان تکه پاره کنند دشمن پا به فرار گذاشت. همین سنت باعث پیروزی مسلمانان شد!.

سه چیز حافظه انسان را زیاد می کند؟ یکی مسواک زدند. دوم روزه گرفتن و سوم تلاوت قرآن.

پیامبر خدا (ص) می فرمایند: (لو لا ان اشق علی امتی لا مرتهم بالسواک مع کل وضوء عند کل صلاة) اگر نمی ترسیدم که بر امتم مشکل شود، دستور می دادم که در هر نماز یا در وقت هر وضو مسواک بزنند.

پنجمین سفارش جبرئیل به پیامبر اکرم(ص) در مورد نماز با جماعت بود.

در مورد نماز با جماعت، فقها نظرهای مختلفی دارند.

امام احمد حنبل (رح ) می فرماید: نماز جماعت واجب است. دلیل ایشان هم از قرآن و هم از سنت است. خداوند در سوره بقره می فرماید: (وارکعوا مع الراکعین) نماز بخوانید با نماز گزاران. امر هم تا زمانی که دلیلی برای مستحب بودن آن نباشد، لالت بر وجوب دارد. و دلیل دیگر امام احمد حنبل حدیث پیامبراکرم(ص) است که ایشان شنیدند که بعضی ها از مردم از حضور در نماز جماعت تخلف می ورزند و بدون هیچ عذری در نماز جماعت حاضر نمی شوند. ایشان تصمیم گرفتند هیزم جمع آوری کنند و با عده ای بروند و خانه هایشان را آتش بزنند! این تصمیم پیامبر دلالت بر وجوب نماز جماعت است. و الا برای ترک سنت این کار را نمی کردند.

یا پیامبر اکرم(ص) در جایی دیگر می فرمایند: (لا صلاة لجار المسجد الا فی المسجد) برای کسی که در همسایگی مسجد قرار دارد، نماز جایز نیست، مگر در مسجد. یا در حدیثی دیگر آمده است. که عبدالله ابن مکتوب که یک فرد نابینایی بود از پیامیر اجازه خواست و عرض کرد یا رسول الله! شب ها تاریک است و من هم کسی را ندارم که عصایم را بگیرد و مرا به مسجد بیاورد و در مسیر راه حشراتی هستند یا درختانی آیا به من اجازه می دهید که من نمازم را در خانه بخوانم؟ پیامبرسوال کردند که آیا صدای اذان را می شنوی؟ گفت: بله یا رسول الله! فرمودند: خیر!؛ من اجازه نمی دهم که نمازت را در خانه بخوانی.

امام شافعی می فرماید: که نماز جماعت فرض کفائی است. ایشان هم از حدیث پیامیر استدلال می کنند که پیامبر فرمودند: (قال ما من ثلاثة فی قریة و لا بد و لا تقام فیهم الصلاة الا قد استحوذ علیهم الشیطان فعلیکم بالجماعة فانما یاکل الذئب القاصیة) اگر سه نفر در بیابانی یا آبادی بودند و نماز جماعت را نخواندند، شیطان بر آنها مسلط خواهد شد، همانطور که گوسفندی که از گله جدا می شود طعمه گرگ می شود. اگر این سه نفر هم نمازشان را با جماعت نخواندند، شکار دشمنشان شیطان صفت می شوند.

اما دلیل امام ابو حنیفه و امام مالک این است که ایشان می فرمایند: جماعت سنت موکده است. و انسان بدون عذر نباید سنت موکده را ترک کند. دلیلشان این است که پیامبر خدا (ص) فرمودند: (قال صلاة الجماعة تفضل صلاة الفذ، بسبع و عشرین درجة) نماز با جماعت 27 درجه ارجعیت دارد بر نمازی که انسان تنها می خواند. و در روایتی دیگر از ابن مسعود روایت است که ایشان فرمودند: جماعت را ترک نکنید. مثل بعضی ها که جماعت را ترک می کنند! چون سنت موکده است اگر شما سنت موکده را ترک کردید گمراه خواهید شد.

پیامبر خدا(ص) می فرمایند: (اذا رایتهم الرجل یعتاد المساجد فاشهدوا له بالایمان) زمانی که دیدید فردی به مسجد رفت و آمد دارد که در نماز جماعت حاضر شود شما شهادت دهید که این شخص مومن است. و یکی از هفت نفری که در روز قیامت زیر سایه عرش الهی قرار می گیرد و از گرمای طاقت فرسای قیامت در امان است. کسی است که قلبش وابسته به مسجد باشد. مومن در مسجد مانند ماهی است که در آب احساس آرامش می کند.

ششمین سفارش جبرئیل به پیامبر اکرم(ص) در مورد نماز شب بود.

اصحاب پیامبر روششان این بود که اکثر شبها را با نماز تهجد سپری می کردند (تتجافی جنوبهم عن المضاجع) در شب خیلی کم می خوابیدند پهلوهایشان از خوابگاها جدا بود. خیلی کم می خوابیدند، شبها را تا صبح در عبادت بسر می بردند و بهترین نماز بعد از نمازهای فرض، نماز شب است. در روز قیامت آنهایی که نماز شب می خوانند، چهره هایشان از دیگران متفاوت است. بعضی ها چهرهایشان مانند ستاره می درخشد، بعضی ها مانند ماه شب چهارده می درخشد، بعضی ها هم مانند خورشید می درخشند. به هر حال نماز شب اثرات بسیار مهمی در زندگی انسان دارد. نماز شب گناهان انسان را می بخشد و انسان را از گناه و معصیت باز می دارد و بسیاری از بیماریهای جسمی انسان را شفا می بخشد.

عبدالله بن سلام می فرماید: پیامبر خدا اولین سخنی که پس از ورود به مدینه منوره فرمودند: این بود. (ایها الناس افشوا السلام و اطعموا الطعام و صلوا الارحام و صلوا باللیل و الناس نیام تدخلوا الجنة بسلام) ای مردم سلام را در بین خود گسترش دهید، چرا که محبتها را افزایش می دهد و دوم: فرمودند: که صله رحم را به جا آورید، با خویشاوندان خود قهر نکنید، به فقرا و مساکین طعام دهید. و چهارم: فرمودند: در دل شب زمانی که همه خوابیده اند، بلند شوید و خدا را عبادت کنید. اگر این چهار خصلت در شما باشد وارد بهشت خواهید شد.

هفتمین سفارش جبرئیل به پیامبر اکرم(ص) در مورد ذکر و یاد خدا بود.

چرا که با مال و ثروت و داشتن قصرهای زیبا، دلها آرام نمی گیرد. (الا بذکر الله تطمئن القلوب) آرامش دلها با یاد و نام خداست. کسی که زبانش با یاد و ذکر خدا باشد انسان زنده ای است. و کسی که بیاد و ذکر خدا نباشد، انسان مرده ای است.

اگر چه که در دنیا روزی زندگان را می خورد! در رابطه با ذکر خدا آیات فراوانی در قرآن آمده است که انسان می بایست در همه حال به فکر و ذکر خدا باشد، در حالت ایستادن و نشستن یا بر پهلو خفتن در تمام حالت ها باید به یاد و ذکر خدا باشیم.

0 نظرات شما: